Công ty Cổ phần Vacxin Việt Nam (VNVC) đầu tư mạo hiểm 30 triệu USD từ rất sớm để có quyền mua 30 triệu liều vaccine AstraZeneca.
VNVC vừa lần đầu tiên tiết lộ chi phí đầu tư để đàm phán mua 30 triệu liều vaccine Covid-19 AstraZeneca. Đến nay lô hàng này mới được giao hai lần với số lượng tổng cộng hơn 400.000 liều.
Tại Việt Nam hiện chỉ có VNVC mua được vaccine Covid-19. Việt Nam còn một nguồn khác là từ cơ chế Covax của Liên Hợp Quốc cung cấp miễn phí, đã giao được hai đợt với tổng cộng gần 2,5 triệu liều.
Bà Vũ Thị Thu Hà, Giám đốc Hệ thống Cung ứng của VNVC, ngày 1/6 cho biết để đàm phán thành công hợp đồng mua, ngay từ đầu năm 2020 khi vaccine của AstraZeneca còn đang giai đoạn nghiên cứu lâm sàng, công ty đã chủ động xin ý kiến Bộ Y tế về việc đầu tư mạo hiểm. Với sự ủng hộ của Bộ Y tế, để tiếp cận chủ động và kịp thời nguồn vaccine, VNVC đặt cọc gần 30 triệu USD (gần 690 tỷ đồng), để nhận được quyền mua vaccine với mức giá ưu đãi “sau khi vaccine chính thức được lưu hành”.
“Khi ấy chúng tôi xác định nếu rủi ro, chỉ riêng VNVC chịu. Còn thành công, hàng chục triệu người sẽ được bảo vệ sức khỏe”, bà Hà chia sẻ.
Ngoài tiền, VNVC còn phải chứng minh với nhà sản xuất vaccine về các năng lực nhập khẩu, bảo quản, vận chuyển, triển khai tiêm chủng và cam kết bình đẳng, chống gian lận, chống phá giá, tăng giá trong triển khai tiêm chủng… để đảm bảo các tiêu chí “công bằng vaccine” mà nhà sản xuất hướng tới. Đây được xem là rào cản đối với nhiều đơn vị khi tiếp cận, đặt mua vaccine.
Đàm phán và ký kết hợp đồng thành công, VNVC trở thành một trong ba đơn vị được AstraZeneca lựa chọn phân phối vaccine với số lượng lớn tại Việt Nam, bên cạnh Covax Facility và UNICEF.
Đến nay, hai đợt vaccine gồm 405.200 liều đã về đến Việt Nam, được VNVC chuyển cho Bộ Y tế theo nguyên tắc phi lợi nhuận để phục vụ nhu cầu chống dịch cấp bách. Đại diện VNVC cho biết giá chuyển giao bằng giá công ty đã mua từ Astra Zeneca. Các chi phí khác như thuế VAT, bảo hiểm, vận chuyển, tiếp nhận, bảo quản… phát sinh trước chuyển giao do VNVC tự trả. Ước tính cho toàn bộ hợp đồng, các chi phí này lên tới hàng chục tỷ đồng.
Dự kiến, hơn 29 triệu liều vaccine còn lại sẽ về trong những tháng tới. Đại diện VNVC chia sẻ sẵn sàng tiếp tục chuyển giao phi lợi nhuận toàn bộ số vaccine này cho Bộ Y tế.
Chiến dịch tiêm phòng lớn nhất Việt Nam
Việt Nam khởi động chiến dịch tiêm phòng Covid-19 bằng vaccine AstraZeneca từ ngày 8/3, với lô đầu tiên hơn 117.000 liều do VNVC mua. Khi đó Việt Nam là một trong những nước đầu tiên ở châu Á tiếp cận và triển khai tiêm chủng vaccine Covid-19.
Sau đó, Việt Nam đã nhận thêm ba đợt vaccine, đều của hãng AstraZeneca, tổng gần 2,9 triệu liều. Đến nay đã tiêm xong hơn 1.021.000 liều, trong đó gần 29.000 người được tiêm hai mũi.
Covax Facility dự kiến cung cấp cho Việt Nam 38,9 triệu liều miễn phí trong năm 2021. Bộ Y tế đã đặt mua thêm 10 triệu liều từ Covax, theo cơ chế cùng chia sẻ chi phí. Bộ Y tế cũng khuyến khích, tạo điều kiện “mở tất cả các cửa” cho các địa phương chủ động mua và tiếp cận mọi nguồn vaccine, để sớm có vaccine cho toàn dân.
Tại cuộc họp trực tuyến chống dịch sáng 29/5, Bộ trưởng Y tế Nguyễn Thanh Long phân tích 4 phương thức mà các nước đang tiếp cận vaccine Covid-19 hiện nay.
Thứ nhất, một số nước đã đầu tư hàng tỷ USD cho các công ty trong nước nghiên cứu, sản xuất vaccine. Như Mỹ đầu tư khoảng hai tỷ USD cho Pfizer, Anh đầu tư khoảng 1,7 tỷ USD cho AstraZeneca. Họ đầu tư sớm, kinh phí lớn nên được có vaccine dùng sớm nhất và được ưu tiên mua lại vaccine trước.
Nhóm thứ hai là các nước tham gia thử nghiệm sản xuất như Ấn Độ, Brazil. Họ được nhà sản xuất lựa chọn thử nghiệm vaccine lâm sàng, nên cũng thuộc nhóm ưu tiên có vaccine trước.
Nhóm thứ ba là các nước đầu tư từ sớm, ngay khi vaccine đang ở giai đoạn thử nghiệm lâm sàng. Nếu vaccine thành công, họ sẽ được ưu tiên mua, nếu không thành công thì phải chấp nhận rủi ro mất chi phí đầu tư. Việt Nam, Israel, Singapore là một trong số các nước thuộc nhóm này.
Nhóm thứ tư là các nước còn lại, chủ yếu dựa vào nguồn cung của Covax. Việt Nam cũng được cung ứng vaccine Covid-19 từ phương thức này.
