Bộ Công Thương đề xuất Chính phủ nghiên cứu mở luồng xanh vận chuyển gạo bằng đường thuỷ khi 95% thóc, gạo tại đồng bằng sông Cửu Long qua “kênh” này.
Khó khăn trong khâu thu hoạch, vận chuyển thóc, gạo khi các tỉnh phía Nam giãn cách xã hội, theo Bộ Công Thương, là thách thức lớn nhất, gây ách tắc tiêu thụ, xuất khẩu. Các thương nhân đang e ngại việc ký kết hợp đồng xuất khẩu gạo mới do ách tắc trong lưu thông, vận chuyển từ đồng ruộng tới nhà máy sản xuất, chế biến và từ nhà máy tới cảng. Chênh lệch giá chào bán và giá cước giao hàng lớn gây ra nhiều rủi ro cho họ.
Việc này được dự báo ảnh hưởng tới xuất khẩu gạo, nguy cơ mất thị trường xuất khẩu truyền thống Philippines, Trung Quốc, Malaysia vào các đối thủ cạnh tranh khác trong khu vực như Thái Lan, Ấn Độ.
Trong khi đó, theo Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA), lưu thông, phân phối hàng hóa bị gián đoạn nên tồn kho chưa được giải phóng, dòng vốn cũng bị ách tắc theo và thương nhân không thể tiếp tục thu mua thóc gạo.
Giá lúa tại đồng bằng sông Cửu Long liên tục sụt giảm từ đầu tháng 5 đến nay, từ mức 6.200 đồng một kg vào ngày 1/5, hiện giảm còn 4.700 đồng vào 5/8.
Trước khó khăn này, Bộ Công Thương đề xuất mở “luồng xanh” vận chuyển gạo đường sông để giải toả ách tắc lưu thông xuất khẩu gạo hiện nay. “Việc khơi thông dòng chảy phương tiện chuyên chở sẽ giúp các thương nhân xuất khẩu gạo duy trì được chuỗi cung ứng lúa gạo hàng hóa từ đồng ruộng ra đến cảng xuất khẩu”, bộ này đánh giá.
Để các thương nhân, thương lái có thể thu mua lúa gạo trực tiếp tại đồng ruộng, phương án 1, Bộ Công Thương đề xuất là chính quyền địa phương chấp nhận các xét nghiệm nhanh của thương nhân, thương lái tại ấp, xã. Thương nhân, thương lái đăng ký thông tin, lịch trình di chuyển với cơ quan quản lý nhà nước tại ấp, xã. Quy trình này áp dụng tương tự với lực lượng bốc xếp thóc xuống, lên ghe.
Đặc biệt, xem xét ưu tiên phân luồng xanh (xét nghiệm nhanh tại chốt kiểm dịch trên sông) cho các phương tiện vận chuyển lúa tươi từ đồng ruộng về hệ thống nhà máy sấy vệ tinh trong khu vực gần nhất (cùng xã, huyện) để đảm bảo chất lượng thóc tồn trữ đạt yêu cầu.
Riêng khâu vận chuyển thóc, gạo giữa các nhà máy không đặt trong cùng một tỉnh hay từ nhà máy ra các cảng, Bộ Công Thương đề nghị, chốt kiểm dịch trên các sông lớn tại các nơi giáp ranh cần bố trí cơ sở xét nghiệm đi kèm trong phạm vi gần nhất để đáp ứng nhu cầu xét nghiệm cho tài công trong vận chuyển liên tỉnh thời gian dài.
Phương án 2, nếu thương nhân đồng ý hỗ trợ cung cấp các bộ kit xét nghiệm nhanh cho các chốt trên sông, khi ghe, sà lan của các thương nhân di chuyển qua, đề nghị nhân viên chịu trách nhiệm trực chốt tiến hành xét nghiệm nhanh và đóng dấu thông hành cho các phương tiện tranh thủ di chuyển tiếp.
Với phương án này, Bộ Công Thương đề nghị các địa phương chỉ yêu cầu giấy xác nhận âm tính PCR khi phương tiện rời bến, bờ (điểm đầu) và suốt qua trình di chuyển trên sông được phép sử dụng giấy xác nhận xét nghiệm nhanh tại các chốt để qua chốt kế tiếp cũng như cập bến, bờ (điểm cuối) của lộ trình.
Ngoài mở luồng xanh vận chuyển lúa gạo, Bộ Công Thương cũng đề nghị ngành ngân hàng hỗ trợ lãi suất cho các doanh nghiệp thu mua, xuất khẩu gạo. Đồng thời, ngân hàng cho phép doanh nghiệp được thế chấp vay vốn bằng chính sản phẩm sẽ thu mua.
Bộ Công Thương cũng đề nghị Chính phủ giao Bộ Giao thông Vận tải làm việc với Tổng Công ty Tân Cảng Sài Gòn để sớm mở lại tất cả các máng đóng rút gạo trong thời gian sớm nhất, giảm bớt tình trạng ùn tắc container xuất khẩu gạo và cân nhắc về phí phụ thu (450.000 đồng một container) trong bối cảnh Covid-19.
Chính phủ giao Bộ Giao thông vận tải, Bộ Công Thương làm việc và yêu cầu các hãng tàu, doanh nghiệp logistics công khai, minh bạch về giá cước container và giảm giá cước vận chuyển về mức hợp lý, tạo điều kiện cho xuất nhập khẩu.
Bộ Y tế thống nhất việc áp dụng biện pháp xét nghiệm Covid-19 đầu vào, sau đó giao cho thương nhân có kế hoạch tự quản lý đội ngũ lao động và tự chịu trách nhiệm trước pháp luật. Đồng thời, Bộ Công Thương cũng đề nghị ngành y tế, các địa phương xem xét ưu tiên tiêm vaccine cho các lao động trong chuỗi cung ứng lúa gạo.
